Trong tâm trí của mỗi game thủ, những tựa game retro, hay còn gọi là game cổ điển, luôn hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ và sống động. Chúng ta có thể dành hàng trăm giờ đắm chìm vào thế giới ảo của chúng, và những hình ảnh đồ họa ấy dường như đã được ký ức lý tưởng hóa. Tuy nhiên, khi quyết định “ôn lại kỷ niệm” bằng cách chơi lại những trò chơi yêu thích này trên các thiết bị hiện đại, không ít người đã vỡ lẽ: đồ họa game không hề đẹp như những gì chúng ta vẫn hình dung. Vậy điều gì đã khiến những hình ảnh sống động trong ký ức lại trở nên mờ nhòe, răng cưa và kém sắc trên thực tế? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích các nguyên nhân kỹ thuật và tâm lý đằng sau hiện tượng thú vị này.
Game Retro Không Được Thiết Kế Cho Màn Hình Hiện Đại
Trước khi các hệ máy console HD ra đời, hầu hết các trò chơi điện tử đều được phát triển để tương thích với màn hình TV CRT (Cathode Ray Tube) – loại TV bóng hình quen thuộc của những thập niên trước. Mặc dù màn hình CRT có độ phân giải thấp và hạn chế về chi tiết hiển thị, nhưng chính những hạn chế này lại được các nhà phát triển game tận dụng để tạo ra hiệu ứng thị giác ấn tượng. Độ phân giải thấp của CRT giúp che giấu các vân texture mờ nhòe và mô hình nhân vật thô kệch của các tựa game 3D đời đầu. Đồng thời, chất lượng hình ảnh “mờ” đặc trưng của CRT cũng làm mềm đi các cạnh răng cưa của pixel sprite và tài sản 3D, tạo cảm giác mượt mà hơn.
Máy console Nintendo SNES kết nối với TV CRT, xung quanh là băng game cổ điển.
Nếu bạn không sở hữu một chiếc TV CRT hoặc không có khả năng mua lại chúng từ thị trường đồ cũ, việc trải nghiệm game retro với chất lượng hình ảnh nguyên bản gần như là không thể. Các TV hiện đại, với khả năng xuất hình ảnh ở độ phân giải cao hơn nhiều (HD, Full HD, 4K), sẽ hiển thị trò chơi với chất lượng sắc nét hơn. Tuy nhiên, sự sắc nét này cũng vô tình phóng đại những khuyết điểm vốn có của đồ họa retro mà trước đây chúng ta khó nhận ra. Không còn được che chắn bởi hiệu ứng của CRT, các vân texture mờ, mô hình 3D răng cưa, mật độ pixel thấp và các lỗi đồ họa như hiện tượng “biến dạng texture” đặc trưng của PS1 (PS1’s texture warping) đều lộ rõ mồn một.
Một số trò chơi trên các hệ máy console cũ còn gặp phải lỗi hiển thị khi chạy trên màn hình hiện đại. Chẳng hạn, các tựa game phát hành trên NES và SNES được thiết kế để hiển thị theo tỷ lệ khung hình 4:3. Khi hiển thị trên các màn hình rộng (widescreen) ngày nay, hình ảnh có thể bị kéo giãn, làm biến dạng hình ảnh và giảm trải nghiệm chơi game.
Trò chơi The Legend of Zelda: A Link to the Past bị kéo giãn trên màn hình rộng.
Điều này không có nghĩa là tất cả game cũ đều trông tệ trên màn hình mới. Nhiều trò chơi sử dụng nền pre-rendered (nền được dựng sẵn) và đồ họa cách điệu (stylized visuals) vẫn giữ được vẻ đẹp dù đã trải qua thời gian. Ngay cả khi màn hình hiện đại làm lộ rõ những khuyết điểm, vẫn có rất nhiều điều đáng ngưỡng mộ ở những tựa game có đồ họa xuất sắc nhất thời kỳ tiền-HD. Tuy nhiên, dù là đồ họa retro đẹp đến mấy, chúng vẫn sẽ trông kém hơn một chút khi thiếu đi những lợi thế mà TV CRT mang lại.
Tóm lại, màn hình hiện đại có thể làm cho game cũ trông tệ hơn so với lần đầu bạn chơi. Mặc dù đồ họa trong game về mặt kỹ thuật vẫn giữ nguyên, cách chúng được hiển thị trên màn hình đã thay đổi đáng kể diện mạo của chúng. Những “khiếm khuyết” của TV CRT hóa ra lại là một lợi thế cho các nhà phát triển game thời kỳ đầu, nhưng việc xem những game này ở độ phân giải cao hơn lại không mang lại lợi ích gì.
Các Bản Tái Phát Hành (Re-releases) Không Phải Lúc Nào Cũng Hoàn Hảo
Các phiên bản port và remaster hiện đại được tối ưu hóa cho màn hình ngày nay, với nhiều cải tiến về vân texture, mô hình 3D được làm lại và các nâng cấp đồ họa khác. Ở mức tốt nhất, những bản tái phát hành này có thể giúp các trò chơi cũ trông đúng như bạn nhớ – hoặc thậm chí còn đẹp hơn. Một số bản remaster, như The Legend of Zelda: The Wind Waker HD và Mass Effect Legendary Edition, đã nâng cấp đồ họa của các tựa game tương ứng lên tầm vóc của những trò chơi mới hơn.
Ảnh chụp màn hình Grand Theft Auto III – The Definitive Edition, minh họa chất lượng đồ họa.
Tuy nhiên, không phải mọi bản tái phát hành đều đạt được cùng một mức chất lượng. Các bản port thẳng từ game cũ đôi khi không bao gồm nâng cấp đồ họa, mà chỉ đơn thuần trình bày trò chơi như nó vốn có khi mới ra mắt. Giống như mọi nỗ lực hiển thị game không phải HD ở độ phân giải cao hơn, hình ảnh rõ nét hơn chỉ làm nổi bật những hạn chế đồ họa của các trò chơi này, khiến chúng trông tệ hơn đáng kể so với phiên bản gốc mặc dù gần như không thay đổi.
Một số bản port và remaster chỉ cập nhật một số phần đồ họa trong khi giữ nguyên các phần khác, dẫn đến một tổng thể thiếu đồng nhất, làm cho những hạn chế đồ họa của chúng càng lộ rõ hơn. Các bản port hiện đại của Final Fantasy VII và VIII có mô hình nhân vật được cải thiện rõ rệt, nhưng vẻ ngoài chi tiết của chúng lại tương phản gay gắt với nền pre-rendered mờ nhòe và môi trường 3D đơn giản.
Ảnh chụp màn hình Final Fantasy VIII – Remastered, cho thấy sự không đồng bộ đồ họa.
Trong một số trường hợp hiếm hoi, một bản remaster có thể còn tệ hơn cả bản gốc. Một vài ví dụ khét tiếng nhất bao gồm Silent Hill: HD Collection và Grand Theft Auto: The Trilogy – Definitive Edition, cả hai đều bị chỉ trích vì chất lượng hình ảnh kém hơn rõ rệt, thiếu hiệu ứng môi trường, và vô số lỗi mới phát sinh. Không phải tất cả các bản remaster đều tệ hại đến mức đó, nhưng ngay cả một số bản remaster được đón nhận tốt như Final Fantasy X HD và Devil May Cry HD Collection cũng mắc phải những lỗi và suy giảm đồ họa tương tự.
Kỳ Vọng Đồ Họa Hiện Đại Ảnh Hưởng Đến Ký Ức Về Game Cũ
Mặc dù các bản remaster tệ hại và màn hình TV hiện đại có thể khiến đồ họa game retro trông kém hơn bình thường, nhưng chúng không phải lúc nào cũng là nguyên nhân duy nhất. Ngay cả khi chúng ta chơi lại game cũ trên phần cứng gốc và màn hình CRT phù hợp, chúng hiếm khi khớp với ký ức của chúng ta. Vấn đề này không chỉ xảy ra với game thập niên 80, 90; ngay cả những game phát hành trên các hệ máy console HD như Xbox 360 và PlayStation 3 cũng thường bị người chơi nhớ sai.
Trong những trường hợp này, lỗi không nằm ở công nghệ hiện đại, mà là ở chính bộ nhớ của chúng ta. Nói cách khác: Bạn chỉ đơn giản là đã quên mất những trò chơi này thực sự trông như thế nào. Tuy nhiên, lý do không phải lúc nào cũng đơn giản như vậy. Có một vài yếu tố chính khác góp phần vào cách chúng ta ghi nhớ – hoặc nhớ sai – những trò chơi yêu thích của mình.
Hoài niệm đóng một vai trò quan trọng trong cách bạn hồi tưởng lại các chi tiết cụ thể. Khi nhớ về những trò chơi mình yêu thích, chúng ta thường có xu hướng tập trung vào những phần hay nhất của chúng hoặc nhìn nhận một số khía cạnh một cách trìu mến hơn so với cảm nhận thực tế khi chơi. Điều này cũng ảnh hưởng đến ký ức của chúng ta về đồ họa của trò chơi, vốn có thể dễ dàng bị bóp méo bởi cả thiên kiến hoài niệm và những ấn tượng kéo dài.
Ví dụ, Metal Gear Solid 3: Snake Eater và Resident Evil 4 từng được đánh giá rộng rãi là một trong những tựa game có đồ họa đẹp nhất trên console vào thời điểm ra mắt. Khi nghĩ về những trò chơi này, nhiều người hâm mộ nhớ đến chúng vì đồ họa chân thực một cách ấn tượng. Nhưng nếu bạn chơi lại chúng ngày nay, bạn sẽ thấy rằng đồ họa của chúng – dù vẫn ấn tượng – không còn tuyệt vời như bạn có thể đã nhớ.
So sánh đồ họa giữa Metal Gear Solid 3 bản gốc và bản remake.
Vấn đề là các tiêu chuẩn của chúng ta về đồ họa – và đặc biệt là “chân thực hình ảnh” (photorealism) – đã thay đổi rất nhiều qua nhiều năm. Đồ họa từng được coi là sống động như thật 20 năm trước sẽ không còn ấn tượng khi so sánh với những trò chơi mới hơn như The Last of Us Part II và Cyberpunk 2077. Mặc dù vậy, ký ức của chúng ta về các trò chơi cũ có thể bị ảnh hưởng bởi các tiêu chuẩn đồ họa hiện tại, đó là lý do tại sao chúng ta thường thất vọng với những trò chơi mà chúng ta nhớ là “thực tế”.
Bạn cũng có thể nhớ sai đồ họa của trò chơi do quảng cáo. Các series hành động như Tomb Raider và game đối kháng như Tekken thường xuyên sử dụng các tác phẩm nghệ thuật pre-rendered của các nhân vật chính trên bìa hộp, tài liệu quảng cáo và các đoạn cắt cảnh. Những hình ảnh dựng sẵn này chi tiết hơn đáng kể so với đồ họa trong game – đặc biệt đối với các trò chơi phát hành trên PS1 và PS2 – nhưng thật dễ dàng nhầm lẫn chúng với những hình ảnh phản ánh chính xác các trò chơi mà bạn đã không chơi trong nhiều năm.
Nhân vật Leon S. Kennedy trong Resident Evil 4, minh họa đồ họa game theo thời gian.
Tương tự, các đoạn giới thiệu quảng cáo cho trò chơi điện tử thường sử dụng các cảnh quay pre-rendered không phản ánh chính xác đồ họa trong game. Tuy nhiên, ngay cả các đoạn giới thiệu được quay trong game cũng có thể không đáng tin cậy, vì chúng có thể sử dụng phần cứng mà hầu hết người chơi không có hoặc cài đặt đồ họa không có sẵn trong phiên bản cuối cùng. Giống như tác phẩm nghệ thuật pre-rendered, những đoạn giới thiệu này có thể dễ dàng đánh lừa bạn, khiến bạn nhớ sai đồ họa của các trò chơi cũ.
So sánh hình ảnh pre-rendered và in-game của Tekken 5.
Kết Luận
Những tựa game từ tuổi thơ của bạn hiếm khi – nếu có – trông giống hệt như bạn nhớ, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng là một điều tồi tệ. Mặc dù chúng có thể không còn sở hữu đồ họa đỉnh cao nữa, nhưng nhiều trò chơi retro vẫn giữ được giá trị nhờ đồ họa đã được “lão hóa” một cách duyên dáng hoặc một phong cách nghệ thuật vượt thời gian. Tuy nhiên, nếu bạn muốn chơi những trò chơi cũ này với hình ảnh tốt hơn, các bản remaster hiện đại và các bản mod do cộng đồng tạo ra có thể cung cấp những nâng cấp đáng kinh ngạc cho các tác phẩm kinh điển. Hãy khám phá và trải nghiệm lại những kỷ niệm này theo cách tốt nhất có thể, hoặc đơn giản là chấp nhận vẻ đẹp độc đáo của chúng trong bối cảnh công nghệ hiện tại.
